Bulgaristan Türkleri ve Göçler: Bulgaristan Komünist Partisi Gizli Belgeleri

Atatürk Araştırma Merkezi tarafından yayınlanan Bulgaristan Türkleri ve Göçler: Bulgaristan Komünist Partisi Gizli Belgeleri adlı 8 ciltlik eser, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. İbrahim Kamil tarafından derlendi.

Soğuk Savaş sonrası Balkan Devletlerinin siyasal, ekonomik yapılanmaları ile dış politikalarının hangi yönleri takip ettiği analiz edilmeye çalışan derleme; “Soğuk Savaş Sırasında Balkanlar”, “Soğuk Savaş’ın Sonu: Dağılan Yugoslavya Sonrası Kurulan Devletler”, “Soğuk Savaş Sonrasında Diğer Balkan Devletleri başlığını taşımaktadır”, “Soğuk Savaş Sonrası Büyük Devletlerin ve Uluslararası Örgütlerin Balkanlar Politikası” başlıklarıyla incelenen dört ana bölümden oluşuyor.

Doç. Dr. İbrahim Kamil'in çalışmasına göre; Bulgaristan Komünist Partisi(BKP) Merkez Komitesi tarafından “Tek Milletli Sosyalist Bir Bulgar Toplumu” yaratmak uğruna ülkesindeki azınlıklara yönelik zorla isim değiştirme, baskı ve zulüm yoluyla asimile etme uygulamalarını nasıl ve hangi yolla gerçekleştireceğine yönelik bir dizi gizli kararlar alınmıştır. Bu kararlar çerçevesinde Bulgaristan’daki Türkler, Pomak ve Romanlar Türkiye’ye göç etmek zorunda bırakılmış; bu göçler 1950-1951, 1968-1978 ve 1989 yıllarında gerçekleşmiştir.

“Siyasi Tarih Disiplini” çerçevesinde ele alınan uzun soluklu bir çalışmanın ürünü olan eserde, Bulgaristan’ın; hem azınlık ve insan hakları çerçevesinde hem de ülke vatandaşı olmaları nedeniyle Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ilişkilerin belirleyici etkeni olan Türk ve Müslümanlara yönelik yaklaşımı tespit edilmek istenmiştir. Bulgaristan Türklerine yönelik tarihsel sürece yayılan ve göç etmelerine sebep olan bir “Zorla İsim Değiştirme” operasyonu yapılmış mıdır? Yapılmışsa hangi tür ideolojik, siyasal, sosyal ve ekonomik gerekçeler ileri sürülmüştür? gibi sorulara cevap aranan çalışmada 1984/1985’te Devlet Başkanı Todor Jivkov’un önderliğinde Bulgaristan siyasal yönetiminin başlattığı “Zorla İsim Değiştirme” operasyonuna özel önem verilmiş, BKP’nin kararları ve göçler hakkında elde edilen belgeler sekiz cilt halinde hazırlanmıştır.

Ayrıca konu ile ilgili elde edilen arşiv belgelerinin genç araştırmacıların hizmetine sunulması ve bu kapsamda, BKP belgelerinden faydalanarak Bulgar hükumetlerinin Bulgaristan’daki Türk azınlığına yaklaşımını tespit etmek amaçlanmış.

Doç. Dr. İbrahim Kamil, bu kapsamlı eserin ortaya çıkmasına vesile olan belgeleri temin etme ve kitabın yazım sürecine değinerek “Belirlenen konu ve tarih aralığını kapsayan BKP belgelerinin on binlerce sayfası gözden geçirildi ve okundu. Arşivleme sistematiği içerisinde konu ile ilgisi olduğu düşünülen fonu bulmak, klasörleri getirtmek, dosyaları ayıklamak ve her dosyadaki belgeleri sayfa sayfa incelemek de epey zaman aldı. Uzun soluklu ve kapsamlı bir şekilde hazırlanan eserde yer alan konu ile ilgili elde edilen arşiv belgelerinin genç araştırmacılara faydalı olmasını diliyorum.” dedi.