Milli Mücadele'yi konu alan ilk roman

""Ateşten gömlek""Türk edebiyatında Halide Edip Adıvar tarafından yazılan Kurtuluş savaşı ile ilgili ilk romandır.Halide Edip Adıvarın yazdığı "" Ateşten gömlek"" Türkiyenin ünlü istiklal savaşını konu eden belgesel eserdir .Halide Edip Adıvar bu romandaki tüm Milli Mücadeleleri Ayşe ve Peyaminin hayatı bağlamında yazdı.Roman Milli Mücadele ruhunu ve vatanları için savaşanların korkusuz hayatlarını göstermek için Türk tarihinin bir parçası oldu .Eserin baş kahramanı Peyami Kurtuluş savaşında hem başından yaralanmış , hem de bacaklarını kaybetmiştir.Doktorlar bir ameliyatla onun kafatasını açarak , savaş sırasında içinde kaldığı sanılan bir kurşunu arayacaktılar.Roman Peyaminin ameliyat için "Ankara Cepeci Hastanesi"nde yatdığı sürede yazdığı anılardan ibarettir .

Peyami çok zengin bir ailenin oğludur .Peyamininin Cemal isimli arkadaşı vardı .Cemal l Dünya savaşında yaralanmıştı. Peyami, Cemal ve bir de İhsan üçü birlikte sık-sık ülkenin kötü durumundan bahs ederdiler .Cemalın Ayşe adında bir kız kardeşi vardı.Peyaminin annesi onu Ayşe ile evlendirmek istemişti, ama Peyami bu evliliği istememiş , Almanya'ya gitmişti.Ayşe ise bir daha hiç bir zaman Peyami ile evlenmemeyi aklına koymuş ,Mukbil bey ile evlenmiş ve İzmirde yaşıyordu.İzmir 1919 15 Mayıs'ta yunanlar tarafından işgal edildiğinde Ayşe'nin kocası ve oğlu süngülenerek öldürüldü.Ayşe de İstanbula döndü.

O zamanlar halk büyük protesto mitingler düzenlemektedir ,insanlar ülkeyi kurtarmak için her an savaşa hazırdılar.

Bu roman hem vatanın içinde bulunduğu felaketi ,hem de bu felaketi yaşayan:aşkları, ihtirasları ,kıskançlıkları ve sorumlulukları arasında kalan insanların ruh çatışmalarını da ifade etmektedir.

Peyami ve Binbaşı İhsan Ayşe'ye içten-içe aşık olmuştular.Bu aşk onlar için "ateşten gömlek "olmuştu .İhsan II İnönü müharibesinde ağır yaralanır  .Çok kan kaybeden İhsan'ı hastanede yer kalmadığı için küçük bir otel odasına yatırırlar.Ayşe de hemşire olarak çalışmakta ve vatanın özgürlüğü için savaşmaktadır.Ayşe sabahları gelir , İhsan'ın yarasına bakar , çarşaflarını değiştirir , derecesini alırdı.

Bir gün İhsan Ayşe'ye onu sevdiğini ve onunla evlenmek istediğini söyler.Fakat Peyami henüz sevgisini ifade edememişti.Ayşe ise onu seven ve evlenme teklifi yapan İhsan'a İzmir alındıktan sonra cevap vereceğini söylemişti.

İhsan hava değişimi için Ankara'ya giderken orada onu amcasının kızı ile evlendirmeye kalkarlar .İhsan bunu kabul etmez , ama dönüşte trene binerken bu kızı öperek veda eder. Ayşe bu kötü sahneyi görmüştü .O günden sonra Ayşe'nin bir sevgisi kaldı -yalnız İzmir'in kurtuluşu ....

Cepheye geri dönen İhsan kayanın en yüksek noktasındaydı.O ,tırmandığı tepede makineli ateşiyle vurulur ve Peyami'nin kollarında ölür.Ayşe İhsan'ın şehit olduğu haberini duyunca ön cephelere koşmuş ve bir top mermi parçasıyla vurulmuştu .

Onlar İzmirde yan-yana gömülmüşlerdi.İkisi de sarı topraklar altındaydı  .İhsan'ın mezarı Ayşe'nin mezarına o kadar yakındı ki ,adeta koyun-koyuna uyuyordular .....

Artık Peyami'nin bir amacı vardı :İzmire gitmek , her şeyi mezarda yatan Ayşe ile konuşmak ve onun sevgisini kazanmak .

Peyaminin 4 Teşrinisan-17 Kanunu~evvel tarihleri arasında yazdığı tüm anıları sona erdi.O , bacaklarını kaybetmiş , başından bir kurşun yarası almıştı .Doktorlar o kurşunu çıkardığında Peyami de hayatını kaybetti.

Romanın ana fikiri vatanın bağımsızlığı için kadın -erkek demeden tüm halkın mücadele etmesi ve İzmirin işgali üzerine şehri kurtarmaya amaçlayan milli mücadele hareketlerinin hedeflerine nasıl ulaştığını göstermektir .